Abstract


KAVRAMSAL METAFORLAR ARACILIĞIYLA DİVAN EDEBİYATI KAVRAMININ SOMUTLAŞTIRILMASI

Metaforlar dilin anlam ve anlatım zenginliğini yansıtan unsurlar olarak ortak kültürü paylaşan kişilerin kavramları algılayışını en iyi yansıtan göstergelerdir. Bu bakımdan ortalama 600 yıllık bir dönemin ürünü olan divan edebiyatının günümüzde nasıl algılandığının, hangi imaj ve göstergelerin bu kavrama yönelik somutlaştırma aracı olarak kullanıldığının belirlenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, lisans öğrenimleri sırasında divan edebiyatıyla ilgili dersler alan Türkçe Eğitimi Bölümü ve Türk dili ve edebiyatı bölümü öğrencilerinin divan edebiyatı kavramına ilişkin algılarını somutlaştıran metaforları belirlemektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgu bilim deseni kullanılmıştır. Araştırma grubu kolay ulaşılabilir örnekleme tekniği ile seçilmiştir. 90’ı kız, 43’ü erkek olmak üzere toplam 133 öğrenciden veri toplanmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış, iki sorudan oluşan görüşme formuyla toplanmıştır. Çalışmada toplanan veriler içerik analizi ve söylem analizi yöntemleri kullanılarak çözümlenmiştir. Bu çalışmada, Türkçe eğitimi ve Türk dili ve edebiyatı bölümlerinde okuyan öğrencilerin divan edebiyatı kavramına yönelik ürettikleri metaforların sayıca fazla ve kavramsal açıdan oldukça çeşitli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının ortak bazı kavramlar etrafında birleştikleri; en çok kitap, ağaç, bulmaca, gül ve roman kavramlarını metafor olarak kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Yalnızca birer kez değinilen metaforların sayısına bakıldığında 53 farklı metaforun üretildiği tespit edilmiştir. Kız ve erkek öğretmen adaylarının genel olarak birbirilerine benzer metaforlar ürettikleri tespit edilmiştir. Erkek öğretmen adayları divan edebiyatı kavramını en çok çeşitlilik, gizemlilik, zorluk ve bilgilendiricilik bağlamlarında somutlaştırmıştır. Kız öğretmen adaylarının divan edebiyatı kavramını en fazla anlam derinliği, bilgilendiricilik, eskilik, zevklilik ve zorluk bağlamlarında ele aldıkları görülmüştür. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar öğrencilerin divan edebiyatına karşı olumlu algılarının bulunduğunu göstermiştir.



Keywords

kavramsal metafor, divan edebiyatı, somutlaştırma





References