Abstract


RUSYA TARİHİ DERS KİTAPLARINDA TÜRKLER VE MOĞOLLAR

Bu çalışmanın amacı altıncı sınıf Rusya Tarihi ders kitaplarında yer alan Türk imgesini belirlemektir.  Çalışmada altıncı sınıf Rusya tarihi, tarih ders kitapları kullanılmıştır. Araştırmada durum çalışması deseni doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada kolay ulaşabilir örneklem stratejisinden yola çıkılarak şu kitaplar incelenmiştir: Danilov & diğerleri  (2009) Rusya Tarihi, Danilov & Kosulina (2012) Rusya Tarihi, Andreyev & Födorov (2016) Rusya Tarihi. Rusya tarihi ders kitapları içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmanın sonucuna bakıldığında Karadeniz’in kuzeyindeki Türk toplulukları ve Hunlar savaşçı imajlarıyla yer alırken Hazarlar ve Bulgarlar ticari faaliyetleri, şehirleri ve dinlere gösterdikleri hoş görü ile temsil edilmiştir. Buna karşılılık Moğollar ve Altın Orda Devleti olumsuz ve savaşçı imajla öne çıkmıştır. Tarih ders kitapları Moğolların Türklerin içinde karışıp kaynaşarak İslâm dinini benimsediğini dile getirmiştir. O yüzden Moğol tarihi Türk tarihi içinde anlatılmıştır. Ders kitaplarına göre Moğol istilası sonucu şehirler harabeye dönmüş,  Rus zanaatkârlar öldürülmüş, Rus kültürü çöküş yaşamıştır. Ruslar Altın Orda Devleti’nin hâkimiyetinde yaşadıkları dönemi esaret yılları olarak tasvir etmişlerdir. En olumsuz imajlarla anılan tarihi şahsiyet Batu Han’dır. Ders kitaplarına göre Batu Han’ın yaptığı seferlerle insanlar katledilmiş, kiliseler yakılmış, kütüphaneler ateşe verilmiştir. Ruslar kendi topraklarına yapılan seferleri olumsuz bir dille anlatırken; Türk topraklarına karşı kendi seferlerini ve işgallerini ise olağan bir tarihi bir süreç olarak aktarmışlardır. Rus ders kitaplarındaki söylemler genellikle milliyetçi ve dini karakter taşımaktadır. Üçüncü Roma olma ideali Rusya’ya Ortodoks Hıristiyanların koruyucusu misyonunu yüklemiştir. Türklerle olan ilişkiler genellikle olumsuz olarak aktarılmış, Rusya’nın Altınorda’dan aldığı siyasal ve kültürel miras görmezden gelinmiştir.



Keywords

Tarih eğitimi, Rusya tarih ders kitapları, Türk imajı.





References