Abstract


İNSAN VE ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN AHLAKİ DEĞERİ: TÜRKİYE’DEKİ COĞRAFYA ÖĞRETİM PROGRAMI VE DERS KİTAPLARINDA ÇEVRE ETİĞİNİN YERİ

Geniş bir alanda kurgulayabileceğimiz çevre kavramı pek çok disiplinin çözüm bekleyen problemleri arasındadır. Çevre, insan ve doğa arasındaki ilişkinin etik ve felsefi boyutları, var olageldiğimiz evrenin anlamlandırılması ve açıklanması noktasında önemli bir paydaya sahiptir. Araştırmanın amacı, ders kitapları ve ders kitaplarının temel aldığı öğretim programlarına odaklanarak insanın çevresiyle kurduğu ilişkilerdeki etik bakış açısının resmi öğretim uygulamaları içerisindeki yerini incelemektir. Nitel durum çalışmasıyla desenlenen bu araştırmanın verileri Türkiye’de ortaöğretim kademesinde 9, 10, 11 ve 12. sınıflarda uygulanmakta olan Coğrafya Dersi Öğretim Programı (2018) ve bu programa göre hazırlanmış yedi farklı ders kitabından doküman incelenmesi yoluyla elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler içerik analizi yaklaşımıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda coğrafya dersinin çevre etiği ile doğrudan bağlantılı özel amaçlarında çevre etiği kuramlarından sonuşçu etik teorilerden egoizm, faydacılık ve sonuşçu olmayan etik teorilerden erdem etiği ve deontolojik etiğin kavramlarına vurgu yaptığı; dersin kazanımlarında ise “sorumluluk, öz denetim, doğa sevgisi ve vatanseverlik” değerleri ile bağlantılı bir etik anlayış geliştirildiği belirlenmiştir. Coğrafya ders kitaplarında çevre etiğinin görünümünde “doğada yaşam, insanın çevreden elde ettiği fayda ve insanın çevreye karşı davranış biçimi” temaları ortaya çıkmıştır. Ders kitaplarında çevre karşısında etik tavır sergilenmede insan merkezli ve çevre merkezli çevre etiğinin yansımaları ve sürdürülebilir bir çevre oluşturma bilincine dair sorumluluk temelli davranış örnekleri yer almaktadır.



Keywords

Çevre etiği, ahlak, coğrafya ders kitapları, insan merkezli etik, canlı merkezli etik, çevre merkezli etik





References