Afghanistan has been for many centuries of Turkish domination. Even so, the north of the country is referred to as Southern Turkestan, Turkestan-i Sagir, Band-i Turkestan, Afghan Turkestan. Ethnic Turks in this country are mainly composed of Uzbek and Turkmen. This country has been ruled by Turkic domination for many centuries. The great poets of the Eastern Turkic as as ?Ali Shir Nava?i and Husayn-i Bayqara have grown in this country. The Turks did not carry out a destructive policy against other languages in Afghanistan during their sovereignty. Unfortunately the new rulers did not show the same tolerance to the Turks when they lost their power. After a long struggle, the cultural rights of the Turks in this country have been improved in the near future; but still it could not be achieved to the desired extent. As well known, the country was invaded by the Soviet in 1979. In addition, the country has been facing the acts of terrorist groups like the Taliban for years. Kubra Kayvan was a member of the Uzbeks of Afghanistan and lived between 1960 and 1995. Firstly the poet published her poems in different journals and newspapers, both with his native Uzbek Turkic and with Deri Persian, and finally some of them were published in 2008 in the poetry book Altın Tac. In the poems of Kubra Kayvan, we can find the spirit of a mother, sister and lover as well as all the sadness and anxiety experienced by the country.

Kubra Kayvan, Afghanistan Uzbek Woman Poet, Uzbek Literature in South Turkestan Literature

Afganistan uzun asırlar boyunca Türk hâkimiyetinde bulunmuştur. Hâlen dahi pek çok kaynakta ülkenin kuzeyi; Güney Türkistan, Cenûbî Türkistan, Türkistan-ı Sagir, Bend-i Türkistan, Afgan Türkistan’ı gibi adlarla anılmaktadır. Ülkedeki etnik Türkler ağırlıklı olarak Özbek ve Türkmenlerden oluşmaktadır. Afganistan’daki Türkler; Ali Şîr Nevâî, Hüseyin Baykara gibi Türk dilinin büyük şahsiyetlerinin mekânı olan bu yurtta, hâkim oldukları sürece diğer dillere karşı yok edici bir siyaset yürütmemişlerdir. Ancak ne yazık ki Türkler iktidarlarını kaybettiklerinde hâkimiyete gelenler Türklere aynı hoşgörüyü göstermemişlerdir. Uzun mücadeleler sonunda ülkedeki Türklerin kültürel hakları yakın dönemlerde iyileştirilmiş; fakat yine de istenen ölçüye ulaşılamamıştır. Ülke bilindiği gibi 1979’da Sovyet işgaline uğramıştır. Hatırlatalım ki ülkedeki ilk silahlı ayaklanma 1975’te gerçekleşmiştir. İlaveten ülke yıllardır Taliban gibi terör gruplarının eylemlerine muhatap olmaktadır. İşte böyle bir ülkede kadın olmanın, üstelik azınlık mensubu bir kadın olmanın zorluklarını yaşayanlardan birisi de müteveffa Kübra Keyvân’dır. Kübra Keyvân Afganistan Özbeklerindendir ve 1960-1995 yılları arasında yaşamıştır. Başlangıçta değişik dergi ve gazetelerde hem anadili olan Özbek Türkçesiyle hem de Derî Farsçasıyla şiirler kaleme aldığı şiirleri yayımlanmış, nihayetinde bunların bir kısmı 2008’de Åltın Tåc adlı şiir kitabında neşredilmiştir. Kübrâ Keyvân’ın şiirlerinde biz hem bir ana, bir kızkardeş, bir sevgili olarak kadını ruhunu hem de ülkesinin yaşadığı bütün üzüntü ve kaygıları bulmaktayız.

Kübrâ Keyvân, Afganistan Özbek Kadın Şairi, Güney Türkistan Özbek Edebiyatı.